Om de gezondheid en het welzijn van paarden zo goed mogelijk te houden, zou hun leefsituatie zoveel mogelijk op hun natuurlijke leefsituatie moeten lijken. Dit betekent onder andere leven in een kudde, flink aantal kilometers per dag in beweging zijn en bijna de hele dag bezig zijn met eten. In de leefsituaties van onze gehouden paarden is dit alleen niet altijd mogelijk. Dit heeft bijvoorbeeld te maken met de hoeveelheid ruimte die we in Nederland hebben, maar ook ons eigen dag- en nachtritme. Als het leven van een paard te veel afwijkt van zijn natuurlijke situatie, kan dit tot verschillende gezondheidsproblemen en stereotype gedrag leiden. Er een aantal aanpassingen die je kunt doen om het voor het paard zo aangenaam mogelijk te maken. Dit wordt ook wel verrijking genoemd.
Met verrijking zorg je ervoor dat je een omgeving voor je paard creëert waarin hij zoveel mogelijk zijn natuurlijke gedrag kan vertonen en daardoor de kans op stereotype gedrag verkleind wordt. Op deze manier verbeter je de kwaliteit van leven en verhoog je het welzijn. Je kunt bij iedere diersoort zorgen voor verrijking, maar het is wel belangrijk om het natuurlijke gedrag van het dier te kennen. Je kunt de kwaliteit van het leven van je paard op verschillende manieren verbeteren:
Paarden zijn in de natuur zo’n 16 uur per dag bezig met foerageren, hierbij leggen zij per dag grote afstanden af. Ze zijn dus echt actief bezig met voedsel. Met voedselverrijking heb je al doel om zoveel mogelijk het natuurlijke foerageergedrag te stimuleren (het zoeken naar en eten van voedsel). Je kunt dit doen door te variëren in hoe vaak je voert (de frequentie) maar ook de manier waarop het voer aanbiedt. Het is sowieso goed om het voer in meerdere, kleine porties verdeeld over de dag aan te bieden. Hier is het maagdarmstelsel ook op ingesteld. Als je het paard in een weiland bijvoert, kun je het hooi ook over meerdere plekken verdelen. Zo stimuleer je de beweging.
Daarnaast zou je het ruwvoer kunnen aanbieden in een slowfeeder, dit zorgt ervoor dat paarden langer bezig zijn met het eten. Voor krachtvoer zijn er voerballen op de markt, een soort slowfeeder voor brokken. Het paard moet de voerbal rollen om er brokken uit te krijgen, op deze manier verlengt het de voertijd. Let er bij de slowfeeders en voerballen wel op dat het geen negatief effect krijgt, sommige paarden kunnen er gefrustreerd van raken. Als je merkt dat je paard er niet positief op reageert, is het verstandig om op zoek te gaan naar iets anders waar je paard wel goed op reageert.
Je kunt je paard ook wilgentakken aanbieden. Paarden vinden dit vaak lekker en kauwen flink op deze takken. Hierbij geldt wel dat je geen grote hoeveelheden aan je paard moet geven, dat zou bijvoorbeeld verstoppingen kunnen veroorzaken.
Een paard is van nature een kuddedier. Vaak worden paarden individueel gehouden, dus alleen in een stal. Op het moment dat een sociaal dier alleen gehuisvest wordt, levert dit veel stress op. Ze kunnen namelijk hun sociale gedrag niet uitvoeren. Het is daarom voor paarden erg belangrijk dat zij contact hebben met soortgenoten.
Er zijn verschillende manieren waarop je dit kunt realiseren. Er bestaan groepshuisvestingen, dus een stal waar meerdere paarden bij elkaar in een stal staan. Je zit dit regelmatig bij opfokstallen. Paarden worden soms ook 24/7 bij elkaar in een weiland of paddock gehouden, waarbij ze toegang hebben tot een schuilstal. Maar waarschijnlijk is de meest voorkomende manier van paardenhouden nog de individuele huisvesting. Ondanks dat de paarden alleen in een stal staan, kun je zorgen voor sociaal contact. Bij voorkeur fysiek contact, dat ze met hun hoofd en nek bij elkaar kunnen komen om bijvoorbeeld te groomen. Dit kan bij boxen met een lagere stalwand of staldeur. Mocht dat niet mogelijk zijn, zorg er dan voor dat de paarden elkaar in ieder geval kunnen zien (visueel) en horen (auditief). Dit kan door bijvoorbeeld door tralies tussen de stallen te plaatsen. Aan elk type huisvesting zitten zo zijn voor- en nadelen. Kijk dus goed wat bij jou en je paard past en wat in jullie situatie mogelijk is.
Met verrijkingsmateriaal stimuleer je dieren om bepaald gedrag te vertonen en in beweging te brengen. Het kan ook uitdagend zijn, waarbij de dieren echt gebruik moeten maken van hun hersenen. Voor paarden bestaat er verschillend ‘speelgoed’. Zo zijn er ballen die je in de stal op kan hangen, waar de paarden mee kunnen gaan spelen en aan kunnen knabbelen. Er bestaan ook grotere paardenvoetballen (of grote fitnessballen) waarmee paarden zich in een bak of paddock kunnen vermaken. Je kunt je paard ook met andere materialen uitdagen. Leg bijvoorbeeld eens een plastic zeil of paraplu in de bak en kijk wat je paard ermee doet. Dit vertelt je ook veel over het karakter van je paard, klik hier om hier meer over te lezen.
Let er met het ‘speelgoed’ wel op dat je het varieert. Als er altijd een bal in de stal hangt went het paard hier aan en wordt het niet meer als iets nieuws gezien. Daarmee verlies je het doel van het speelgoed.
De verrijking voor je paard hoeft niet alleen maar in de ‘vrije tijd’ te zijn. Ook binnen de training van je paard kun je hem uitdaging en afwisseling bieden. Ga bijvoorbeeld eens op buitenrit, of besteed wat meer tijd aan leuke grondwerkoefeningen. Ook schrik- en obstakeltraining kan een leuke afwisseling zijn.
