Overgewicht bij paarden is iets dat regelmatig voorkomt. Uit onderzoek blijkt dat zelfs 55% van de onderzochte recreatiepaarden in Nederland te dik is. Vaak zien eigenaren niet goed in hoeverre hun paard overgewicht heeft, of denken dat het geen kwaad kan. Maar overgewicht brengt wel degelijk gezondheidsrisico’s met zich mee.
Er zijn verschillende oorzaken waardoor je paard last kan krijgen van overgewicht. Sommige rassen, vooral de sobere rassen, zijn hier vaak gevoeliger voor. Het heeft over het algemeen te maken met het feit dat het paard te veel energie binnen krijgt. Als een paard meer kracht- of ruwvoer eet dan zijn lichaam nodig heeft zal dit leiden tot gewichtstoename. Niet alleen de hoeveelheid maar ook de samenstelling en kwaliteit van het voer kan ervoor zorgen dat je paard teveel energie binnen krijgt. Het ene type hooi kan bijvoorbeeld veel meer energie bevatten dan een ander type hooi, dit heeft onder andere te maken met het weidemanagement van het stuk land waar het hooi vandaan komt. Maar ook in krachtvoeders zit veel verschil in de hoeveelheid energie per kg. Het ontstaan van overgewicht kan ook te maken hebben met de beweging die het paard krijgt. Als hij normaal gesproken elke dag gereden of getraind wordt en plotseling stil komt te staan, maar zijn rantsoen niet wordt aangepast, zal hij ook meer energie binnen krijgen dan hij verbruikt.
Heeft je paard een goed rantsoen dat aansluit op de energiebehoefte van het paard, maar komt hij alsnog aan? Dan kan het ook een stofwisselingsstoornis zijn, zoals insulineresistentie. Dit kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld de ziekte van Cushing of ovariumtumoren (tumor op de eierstok).
Een paard met overgewicht loopt meer risico op verschillende gezondheidsproblemen zoals hoefbevangenheid, insulineresistentie en verminderde vruchtbaarheid. Hoefbevangenheid is een zeer pijnlijke aandoening waarbij er een ontsteking tussen de hoefwand en het hoefbeen ontstaat. In het ergste geval kantelt het hoefbeen en komt deze door de zool van de hoef naar buiten. Meestal kan het paard dan niet meer genezen en moet hij worden ingeslapen. Hierboven noemde we al even insulineresistentie als gevolg van een andere aandoening, maar vaak zie je dat het een gevolg is van overgewicht. Bij insulineresistentie heeft het paard te lang een te hoog insulinegehalte in het bloed, wat voor veel organen niet goed is. Het paard is dan ook gevoeliger voor hoefbevangenheid en EMS (Equine Metabool Syndroom).
Naast deze aandoeningen zorgt overgewicht ook voor overbelasting van de spieren en gewrichten, waardoor er sneller slijtage op kan treden.
Het is belangrijk om de conditie van je paard goed in de gaten te houden. Dit kun je doen door regelmatig een Body Condition Score (BCS) bij je paard te doen. Klik hier hoe je dat doet. Het geeft je een indicatie of jouw paard op dat moment een gezond gewicht heeft. Houd hierbij wel rekening met de verschillen in ras, bouw en leeftijd. Er is sprake van zwaar overgewicht (obesitas) wanneer je de ribben niet meer kunt zien en voelen. Op de billen zit veel vet waardoor er een geultje ontstaat en de wervelkolom dieper ligt (appelkont). Daarnaast is er veel vet te zien en te voelen op de hals en kunnen er vetplooien zichtbaar zijn. De schouderbladen zijn niet zichtbaar en moeilijk voelbaar.
Op het moment dat er sprake is van overgewicht bij je paard is het belangrijk dat hij weer op een gezond gewicht komt. Kijk eerst kritisch naar het rantsoen wat hij krijgt. Hoeveel kracht- en ruwvoer krijgt hij, welke energie bevat dit precies en wat heeft hij nodig om zichzelf te onderhouden? je minder voer wilt geven, bezuinig dan niet op het geven van ruwvoer. Ruwvoer is erg belangrijk voor de algehele gezondheid van het paard en het maagdarmstelsel. Je zou bijvoorbeeld wel kunnen kijken naar ruwvoer met minder suikers/energie. Om de waardes te bepalen kun je je ruwvoer laten testen, dit is niet met het blote oog te zien. Beperk eventueel de grasopname, omdat hier ook relatief meer suikers in zitten. Laat hem minder lang grazen of zet een stuk van de weide af zodat hij niet onbeperkt toegang heeft tot vers gras.
Naast het rantsoen, kun je ook wijzigingen aanbrengen in het trainingsschema. Door te bewegen verbruikt het paard energie waardoor het afvallen sneller zal gaan. Duurtrainingen (dus langer trainen maar minder intensief) werken voor het afvallen beter dan krachttrainingen.
Let op dat je paard niet te snel afvalt, dit kan leiden tot hyperlipaemie (of dieetziekte). Als een paard te weinig energie binnenkrijgt via zijn voeding gaat hij zijn vetreserves gebruiken. Op zich handig als je het paard af wilt laten vallen, maar als dit te veel/te snel gebeurt, kan dit de vetstofwisseling verstoren. Er kunnen dan vetachtige stoffen in het bloed terecht komen waardoor het paard stopt met eten en drinken. Dus zorg ervoor dat je dieet niet te streng is.
