De meeste paardenliefhebbers weten dat je aan het orenspel van een paard veel kunt aflezen. Voor paarden is het gehoor een belangrijk overlevingsmechanisme. Doordat zij elk oor afzonderlijk 180 graden kunnen draaien, kunnen zij goed detecteren waar een geluid vandaan komt zonder het hoofd te draaien. Heel handig als je rustig in een weiland aan het grazen bent en je hoort in de verte geritsel. Door het geluid te lokaliseren weet je welke kant je op moet vluchten. Het gehoor van een paard is beter ontwikkeld dan die van de mens, zij nemen geluiden harder waar en kunnen hogere tonen beter horen.
Aan de stand van de oren kun je zien waar het paard zijn aandacht op heeft gericht. Wanneer het paard zijn oren gespitst heeft, is hij ergens op gefocust. Door beide oren op de geluidsbron te richten, kan het paard het geluid beter lokaliseren. Een paard kan zijn aandacht ook verdelen, door beide oren ergens anders op te richten. Je ziet dit vaak als je een paard gaat loswerken: een oor is gericht op jou als trainer, de ander scant de omgeving. Als het paard zijn oren rechtop naar achteren heeft staan, hoort hij iets achter zich. Dit is anders dan wanneer de oren plat naar achteren staan, dit wordt later in dit artikel uitgelegd. De oren kennen ook een neutrale houding. Hierbij staan ze rechtop met de oorschelpen naar buiten gedraaid waardoor ze een zo groot mogelijk hoor bereik hebben.
Het orenspel kan daarnaast iets zeggen over emotionele toestand van een paard. Dit is vaak in combinatie met andere lichaamdelen, zoals hoofd- en hals, neus, mond en ogen. Een paard dat angstig is zal waarschijnlijk eerst zijn aandacht op het angstige voorwerp richten. Hierbij zijn de oren strak naar voren gericht. Wanneer het paard op de vlucht slaat of in paniek raakt, staan de oren meer naar beneden en achteren gericht. Bij irritatie zullen de oren wat nerveus, alle kanten op bewegen. Dit levendige orenspel kan ook voorkomen bij opwinding of nervositeit. Wanneer een paard dreigt, staan de oren naar achteren met de oorschelpen naar beneden gericht. Als het dreigen over gaat in agressief gedrag, worden de oren plat in de nek gelegd. Zorg dat je niet te dicht in de buurt van het paard bent wanneer hij dit laat zien.
Om de emotionele toestand goed in te kunnen schatten, is het belangrijk om naar het totaalplaatje te kijken. De oren zijn slechts een onderdeel van het geheel. Als de oren opzij hangen kan dit duiden op ontspanning, maar door te kijken naar de ogen, neus en lippen kan het zo maar zijn dat het paard eigenlijk laat zien dat hij ergens pijn heeft. Zorg er dus voor dat je naar het hele paard blijft kijken
