Er werd altijd gedacht dat de leider van een kudde paarden de meest dominante merrie was, de alfa-merrie. Maar Franse onderzoeker hebben pasgeleden vastgesteld dat het dominante paard zelden degene is die de eerste stappen zet om de kudde op gang te brengen. En de ‘kuddeleider’ zou zelfs gedurende dag wisselen.
“Om een echte leider te zijn, heb je volgers nodig en dat geldt voor zowel paarden als mensen.” Zei Odile Petit, PhD, van de universiteit van Strasbourg in Alsace, Frankrijk. Petit presenteerde haar werk over kuddebewegingen op de ‘Equine Ethology Day 2015’. Dit werd gehouden op 9 april in Saumur, Frankrijk.
Veel onderzoekers en paardeneigenaren geloofden dat dominante paarden, zeker hengsten of oudere dominante merries, de leiders van een kudde waren. Maar de resultaten uit Petits onderzoek laten zien dat deze paarden het leiden aan anderen overlaten. En de paarden die het vaakst deze leidende taak op zich nemen, zijn de meest sociale paarden, zei ze. Maar het zijn niet de dominante of sociale paarden die hoogstwaarschijnlijk gevolgd zullen worden, zei Petit. Het zijn de paarden met de meeste ‘vrienden’. “Het lijkt erop dat het neerkomt op de hechte relatie die het leidende paard heeft met de andere paarden ” zei Petit. “Wanneer paarden hun ‘vrienden’ in beweging zien komen, zullen ze vaak meedoen en ook in beweging komen.” De paarden beginnen, heel typisch, in kleine groepjes te bewegen totdat de hele kudde in beweging is.
Petits onderzoeksteam heeft verschillende kuddes in semi-natuurlijke omstandigheden onderzocht. Elke kudde bestond uit zo’n 15 tot 20 paarden en ze stonden in zeer grote weilanden. Ze filmden de bewegingen van de kuddes. Waarbij ze ruim voordat de kudde in beweging kwam begonnen te filmen en stopte zodra de beweging voltooid was. Ze zagen dat de leider vaak subtiele lichaamssignalen gaf, zoals specifieke houdingen, voor de beweging gestart werd. Deze signalen waren voldoende om de hele kudde ongeveer tegelijkertijd te laten bewegen. Ze zagen ook dat bijna ieder paard in de kudde minstens één keer de leiding nam over een beweging, per week gezien. Echter, niet alle leidende paarden werden ook daadwerkelijk gevolgd, wat maakte dat de leider in die gevallen de beweging stopte.
Petit vertelde dat het team, verrassend genoeg, ontdekte dat een hengst in een groep merries de harmonie van hun bewegingen verstoorde. “Toen we de hengst uit de kudde haalden, bewogen de merries veel meer synchroon,” zei ze. “Als hij er wel was, bewoog hij niet met hen mee. Wanneer hij een beweging inzette, volgden de merries hem vaak niet.”
De zeer complexe sociale structuren in een paardenkudde maken dat de kuddeleden een zeer efficiënte en georganiseerde groepsbeweging hebben, zei Petit. “Dit is essentieel voor een prooigroep. De groep moet bijvoorbeeld in staat zijn om van een voedselplek naar een waterplek te bewegen, zonder dat alle kuddeleden zich wijd verspreiden. Ze vertelde ook dat haar team had bevestigd dat sociale relaties cruciaal zijn voor kuddebewegingen. Zelfs wanneer een paard zag dat een leider begon te vertrekken, hing zijn keuze om de leider wel of niet te volgen af van de beslissingen die zijn dichtstbijzijnde buren maakten. “Dit waren over het algemeen ook zijn voorkeurspartners” zei ze.
Of er helemaal geen sprake is van een alfamerrie, zoals de onderzoekers beweren, is discutabel. Op het moment dat er een alfamerrie in een kudde aanwezig is, hoeft dit niet te betekenen dat zij ook elke activiteit van de groep bepaalt. Zoals de onderzoekers ook aantonen, kan het zo zijn dat een ander paard een activiteit begint en de rest van de groep volgt. Dit zou mogelijk ook gewoon onder de leiding van een alfamerrie kunnen.
