Stress heeft voor mensen vaak een negatieve lading. Als je stress hebt, ervaar je te veel spanning en dat zou slecht en ongezond zijn. Maar dat hoeft niet altijd, stress kan nuttig zijn en in sommige situaties zelfs noodzakelijk om te overleven. 

Stress ontstaat wanneer een dier of mens in een situatie komt die voor hem onvoorspelbaar en/of oncontroleerbaar is. Hij heeft dus geen idee wat er op dat moment gaat gebeuren en kan geen (of onvoldoende) invloed op de situatie uitoefenen. Hierdoor komt het dier in een toestand waarin hij onder (zware) psychologische en/of fysieke druk staat. Bijvoorbeeld een veulen dat gespeend wordt of een paard dat op de trailer vervoerd wordt. Stress wordt veroorzaakt door prikkels van buitenaf (de omgeving) of van binnenuit (het dier zelf), deze prikkels worden ook wel stressoren genoemd. Op het moment dat een dier aan stressoren blootgesteld wordt, worden er allerlei lichamelijke processen in gang gezet, dit is de stressrespons. 

Acute stress
In eerste instantie heeft het dier last van acute stress, de stressrespons is dan erg effectief en zorgt voor de juiste reacties. Een paard schrikt bijvoorbeeld van plastic zak die in de bosjes hangt. Het paard rent weg waardoor hij zichzelf uit de stressvolle situatie plaatst. Acute stress is van korte duur en is niet schadelijk. Het dier heeft het juist nodig om te overleven, maar ook om iets nieuws te leren. Bij acute stress komt onder andere het hormoon adrenaline vrij. Dit hormoon zorgt voor een aantal reacties in het lichaam: de hartslag, bloeddruk en ademhaling gaan omhoog, de spieren spannen zich aan, de pupillen vergroten en het dier kan gaan zweten. Daarnaast zorgt het voor alertheid en het vrijmaken van extra energie, dit is nodig voor de fight-flight reactie (vechten-vluchten). 

Paarden zijn van nature vluchtdieren, bij acute stress zullen zij dus eerder geneigd zijn om te vluchten dan te vechten. Bedenk wel dat ieder paard anders kan reageren op stress, sommige zullen inderdaad weg willen rennen, maar je kunt ook paarden tegenkomen die verstijven of gaan steigeren. Het is belangrijk om hier rekening mee te houden in je training. 

Chronische stress
Wanneer de stress langdurig aanhoudt, verandert de acute stress in chronische stress. Dit type stress kan wel schadelijke gevolgen hebben voor het welzijn en de gezondheid. Er blijven in deze situatie stresshormonen vrijkomen in het lichaam en het dier kan zich niet (of onvoldoende) aanpassen aan de situatie. Een van de gevolgen hiervan kan een verminderde weerstand zijn waardoor het paard meer kans heeft om ziek te worden. Het kan daarnaast het risico op hartproblemen vergroten en het heeft negatieve invloed op de groei en voortplanting. In het gedrag kun je stereotype gedragingen tegenkomen, bij paarden is dit bijvoorbeeld luchtzuigen of weven. Stereotype gedrag is een steeds herhalende, dwangmatige beweging die op het eerste gezicht geen functie lijkt te hebben.  

Wat te doen met stress?
Acute stress is eigenlijk niet te voorkomen. Zoals we hierboven al noemden, hebben paarden dit ook nodig om te overleven en om met stressvolle situaties om te gaan. Wat je paarden wel kunt leren is hoe zij met acute stress om kunnen gaan. Het instinct van het paard zegt in eerste instantie bij acute stress: vlucht! In de omgang met mensen kan dit wel eens onhandige situaties opleveren. Het is daarom handig om je paard te leren dat hij beter stil kan blijven staan in plaats van weg te rennen. 

Het is belangrijk om chronische stress te voorkomen door zoveel mogelijk rekening te houden met de natuurlijke behoeften van het paard. Zorg daarom voor voldoende sociaal contact en beweging (bij voorkeur in een weiland of paddock). Voer meerdere kleinere porties per dag  (of bied onbeperkt ruwvoer aan), zodat je paard zich niet zo snel verveelt en zijn maagdarmstelsel gezond blijft. Let op de huisvesting van je paard, zorg dat de stal groot en licht genoeg is. Op deze manier verklein je de kans op chronische stress en waarborg je het welzijn van je paard.