Japanse onderzoekers hebben een touchscreen technologie voor paarden ontwikkeld en getest. Hierbij kunnen de paarden ‘punten’ verdienen en horen ze een geluid wanneer ze de juiste keuze maken als hun neus het scherm raakt. Ze krijgen ook automatisch een stukje wortel. Het is echter niet een uitgebreid nieuw hightech speeltje voor in de stal. Touchscreen computers kunnen de manier waarop wetenschappers paarden onderzoeken veranderen, het belangrijkste daarbij is het wegnemen van alle menselijke invloeden op het paard in zijn keuzes en handelingen.

“Kluger Hans was een beroemd paard in het begin van de 19^e eeuw omdat het erop leek dat hij kon tellen en rekenen, maar nu weten we dat hij reageerde op onbewuste lichaamssignalen van de trainer ” zei Masaki Tomonaga, PhD, associate professor in het Primaat onderzoeksinstituut van de sectie taal en intelligentie aan de universiteit van Kyoto, Aichi Japan. “De gevoeligheid voor gedragssignalen en sociale signalen bij paarden zou meer vanuit het perspectief van de cognitiewetenschap (wikipedia: wetenschappelijke studie van mentale processen en verschijnselen en intelligentie bij mens en dier) onderzocht moeten worden, maar we moeten reacties zoals die van Kluger Hans zien te vermijden,” zei hij. “Een van de beste manieren om dit te doen is door gebruik te maken van computergestuurde systemen.”

Met het touchscreensysteem, die Tomonaga en zijn collega’s al succesvol bij chimpansees hebben gebruikt, heeft het team het vermogen van drie pony’s om vormen en formaten te onderscheiden getest. Ze hebben ook onderzocht wat belangrijk is voor paarden om onderscheid te maken tussen twee vormen. Elke pony stond voor een 42 inch lcd-touchscreen monitor dat steeds twee keuzes weergaf. Als de pony de ‘juiste’ vorm of het ‘juiste’ formaat met zijn neus koos (dit was vooraf getraind) registreerde de computer de juiste respons en beloonde hem. De beloning was een signaal (geluid) gevolgd door de automatische uitgifte van een wortel in het bakje onder het scherm.

Een beeldfragment uit het onderzoek.

De onderzoekers testten het onderscheidingsvermogen van formaten door de pony’s te laten kiezen tussen twee zwarte cirkels van verschillend formaat. Het verschil tussen de cirkels varieerde van bijna gelijk naar overduidelijk verschillend. Om het onderscheidingsvermogen van vormen te testen moesten de pony’s kiezen tussen acht geometrische vormen, grote letters om precies te zijn. Ze begonnen met slechts twee keuzes (X en O) en kregen daarna steeds meer keuzes tussen X en andere letters (X was altijd de ‘foute’ keuze) en vervolgens andere combinaties. De onderzoekers keken naar de nauwkeurigheid van de keuzes voor de 28 mogelijke lettercombinaties.

Mensen en chimpansees deden ook mee in het experiment, om het verschil in onderscheidingsvermogen van vormen en formaten te vergelijken. De onderzoekers ontdekte dat de paarden snel leerden hoe ze het touchscreen moesten gebruiken en hoe ze wortels konden krijgen, zei Tomonaga. Het materiaal was ook goed aangepast op de pony’s, op een klein probleem na. “Soms registreerde het scherm een aanraking, terwijl de pony het scherm nog niet met zijn mond had aangeraakt,” zei hij. “Na een zorgvuldig onderzoek kwamen we erachter dat het speeksel voor een nat gebied zorgde en dat het scherm dit als een aanraking registreerde. We moesten dus het scherm elke twee tot drie minuten droogmaken met een doek.” Ze kwamen er ook achter dat pony’s in vergelijking met mensen en chimpansees meer moeite hadden met het kiezen van het juiste formaat cirkel wanneer de formaten erg op elkaar leken. Hoe meer de cirkels op elkaar leken, hoe meer fouten er werden gemaakt vergeleken met andere diersoorten. Dit kan te maken hebben met het slechtere zicht van pony’s wanneer ze naar het scherm kijken. Wat betreft het onderscheiden van de verschillende vormen, presteerden de pony’s niet heel anders dan mensen en chimpansees. Toch waren er een paar verschillen specifiek per diersoort zichtbaar als het ging om bepaalde hoeken en vormen. De pony’s hadden bijvoorbeeld meer moeite met het onderscheiden van ‘gesloten’ vormen, zoals een O of D of vierkanten en driehoeken.

In toekomstige studies zullen onderzoekers met behulp van computerschermen meer ‘in het hoofd’ van het paard kunnen komen. Bijvoorbeeld door ons te helpen zien wat het paard ziet terwijl hij een video bekijkt. Bovenal is het grootste voordeel van het computerscherm dat de menselijke invloed uit het experiment wordt gehaald. “Door computers te gebruiken kunnen we heel gericht de stimuli in experimenten met paarden manipuleren, zoals het formaat, kleur en helderheid. We kunnen ook gemakkelijk de testopdracht aanpassen op de prestaties van elk paard, ” zei Tomonaga. “En we kunnen natuurlijk ‘objectieve’ data verzamelen. Het is niet nodig om de resultaten van elke opdracht op te schrijven in een notitieboekje, de computer kan dit voor ons doen”.