De mond is het begin van het verteringsstelsel. Het bestaat uit een aantal onderdelen die helpen om het voedsel dat het paard eet te verwerken. Het is dan ook belangrijk dat de mond gezond is, anders krijgt het paard niet de voedingsstoffen binnen die hij nodig heeft.  

Om voedsel vast te pakken en te sorteren gebruikt een paard zijn lippen. Vooral de bovenlip is erg sterk en bewegelijk. Let maar eens op als je paard aan het grazen is of hooi eet, je ziet de bovenlip ‘zoeken’ naar het juiste voedsel. Vervolgens zorgen de snijtanden ervoor dat het eten wordt afgesneden. In totaal heeft het paard 12 snijtanden, 6 in de onderkaak en 6 in de bovenkaak. Met behulp van de tong wordt het afgesneden voedsel naar achteren geduwd. Daar zorgen de 24 kiezen ervoor dat het eten in kleinere stukken wordt vermaald. Door het vermalen slijten de kiezen geleidelijk af. Bij ons zou dit onhandig zijn, omdat we dan geen kiezen meer zouden overhouden. Maar bij paarden werkt het anders, zij hebben namelijk hoogkronige kiezen. Dit houdt in dat de kroon van de kies erg lang (hoog) is en het vanuit de kaak omhoog (vanuit de onderkaak) of omlaag (vanuit de bovenkaak) wordt gestuwd. Het groeit als het ware door.  

In de mondholte bevinden zich ook drie speekselklieren. Afhankelijk van het type voedsel, kunnen deze klieren tussen de 5 en 100 liter speeksel per dag produceren!  Zodra het voedsel voldoende vermalen en bevochtigd is, wordt het naar de keel gebracht. De keel is de holte achter de mond, waardoor voedsel passeert op weg naar de slokdarm. De opening naar de slokdarm wordt beschermd door het strotklepje. Dit is een klein klepje die zich aan de basis van de tong bevindt. Tijdens het slikken beschermt dit klepje de luchtpijp, zodat er geen voedsel of water in de longen terecht kan komen. Na het slikken gaat het strotklepje weer terug in zijn oude positie, zodat de luchtpijp weer vrij is en het paard verder kan ademen.   

Het belang van kauwen 

Je zult er misschien niet direct bij stilstaan, maar kauwen heeft een grote invloed op de gezondheid van je paard. Ten eerste is het belangrijk voor een goede slijtage van de kiezen. In de natuur maakt een paard zo’n 40.000 tot 60.000 kauwbewegingen per dag. Paarden die op stal gehouden worden komen vaak maar aan de helft van deze kauwbewegingen. Wanneer paarden minder kauwarbeid hebben, kunnen de kiezen ongelijkmatig gaan afslijten. Hierdoor ontstaan de welbekende haken op de kiezen. Deze kunnen erg pijnlijk zijn voor je paard.  

Ten tweede is kauwen belangrijk voor de aanmaak van speeksel. Een groot verschil met de mens is dat een paard alleen speeksel maakt tijdens het kauwen van zijn voedsel. En niet zoals bij ons, de hele dag door. Buiten dat het speeksel ervoor zorgt dat voedsel makkelijker kan passeren, neutraliseert het zuur in de maag en in de blinde darm. Te veel maagzuur vergroot de kans op maagzweren.  

Het aanbieden van veel, structuurrijk ruwvoer zorgt ervoor dat het paard meer moet kauwen en meer speeksel aanmaakt. Op een kilogram hooi kauwt het paard gemiddeld 40 minuten en maakt hij 2200-2500 kauwbewegingen. Daarentegen werkt hij een kilogram brokken in 10 minuten naar binnen en maakt hij 600 kauwbewegingen. Dat is een behoorlijk verschil. Daarnaast maakt een paard bij een kg hooi zo’n 3,5 liter speeksel aan, terwijl dit bij een kg brokken 1 liter is.  

Om de mond en het gebit van je paard gezond te houden is het dus belangrijk om je paard voldoende ruwvoer van goede kwaliteit te voeren. Houd hierbij rekening met de natuurlijke eethouding van paarden, namelijk met hun hoofd laag op de grond. De onderkaak van het paard schuift dan iets naar voren, waardoor de kiezen goed op elkaar passen. Moet het paard continu zijn hoofd te hoog houden om te kunnen eten, dan kan hij het eten minder goed kauwen en slijten de kiezen ongelijkmatig af.