Het couperen van staarten (zonder medische reden) is in Nederland verboden en dat is niet voor niks. De staart heeft namelijk belangrijke functies voor het paard. Het verschilt per diersoort waar de staart voor dient. Apen hebben bijvoorbeeld een staart om zichzelf in evenwicht te houden en vissen gebruiken het om te zwemmen. Bij paarden lijkt het voornamelijk een handige, harige vliegenmepper, maar de staart doet meer dan dat.

De staart is eigenlijk een verlenging van de ruggengraat. In totaal bestaat de ruggengraat, ook wel wervelkolom genoemd, uit ongeveer 54 wervels (sommige rassen hebben er minder). Hiervan behoren 15 tot 20 wervels tot de staartwervels. De staartwervels zijn bedekt met spieren en huid, dit geheel wordt ook wel de staartwortel genoemd. De spieren maken beweging van de staart mogelijk en aan de huid zijn de haren van de staart bevestigd. Bij paarden groeien de lange, dikke haren bij het begin van de staartwortel. Bij ezels, zebra’s en andere paardachtigen groeien deze lange haren voornamelijk aan het einde (het puntje) van de staartwortel, de bovenkant is bedekt met korter haar.  De onderkant van de staartwortel is bij beiden niet bedekt met haar.

Zoals we in de inleiding al even noemde, wordt de staart gebruikt om vliegen en andere insecten weg te slaan. Daarnaast beschermt het de anus en bij de merries ook de vulva. Maar de staart is ook een belangrijk instrument in de communicatie van paarden. De verschillende houdingen en bewegingen die een staart maakt, kunnen iets zeggen over de gemoedstoestand van het paard op dat moment. Het is dan wel belangrijk om daarbij naar het gehele paard te kijken, dus ook naar de oren, mond en neusgaten, en niet alleen de staart.

Maar wat zou de staart je dan kunnen vertellen? In neutrale stand hangt de staart ontspannen naar beneden. Bij sommige rassen, zoals arabieren, kan de staart wat verder van het lichaam afgehouden worden. Arabieren komen oorspronkelijk uit warme klimaten, het was voor hen dus belangrijk om hun warmte goed kwijt te kunnen. Door de staart wat van het lichaam af te houden kan de lichaamswarmte beter worden afgegeven. Als het paard gaat bewegen zal hij zijn staart meer dragen, dus iets omhoog houden. Maar een paard kan zijn staart ook gaan dragen als hij ergens aandacht voor heeft of licht opgewonden wordt. Wordt de opwinding heftiger dan gaat de staart meer rechtop staan. Vaak gaat dit gepaard met blazen en wat druk/opgewonden heen en weer lopen. Je zult dit in de omgang met paarden vast wel eens zijn tegengekomen, bijvoorbeeld bij paarden die net in een weiland of paddock zijn gezet. Een paard kan zijn staart ook inklemmen, dus straks tussen zijn achterbenen houden. Hij kan dit laten zijn als hij pijn heeft maar ook als hij van achteren bedreiging voelt. Daarnaast kan het zichtbaar zijn als hij het koud heeft, in plaats van het afhouden om warmte kwijt te raken, houden ze de staart nu strak tegen het lichaam om de warmte juist vast te houden.

Niet alleen de houding, maar ook de beweging van de staart kan iets aangeven. De staart kan horizontaal, verticaal en in cirkels bewogen worden. De horizontale beweging zie je vaak als ze vliegen van zich af proberen te slaan. Dit doen ze niet alleen bij zichzelf, door dicht naast andere paarden te staan kunnen ze ook elkaars vliegen verjagen. Bij woede zal een paard zijn staart een aantal keren hard naar beneden slaan en dus de verticale beweging maken. De cirkelbeweging zie je bij ontevredenheid of inspanning. Bij irritatie, angst of nervositeit kan de staart wat schokkerig alle kanten op bewegen en kan het overgaan op cirkelbewegingen. Je ziet dit bijvoorbeeld ook terug als het paard koliek heeft of als een merrie aan het bevallen is. Om deze signalen goed te interpreteren is het wel belangrijk om naar het gehele paard te kijken. Sommige paarden maken nu eenmaal meer beweging met hun staart dan anderen. Het is dus niet per definitie zo dat een paard dat verticale bewegingen maakt met zijn staart altijd boos of geïrriteerd is, maar het wel kan wel een aanwijzing zijn.

Naast een vliegenmepper is het dus een belangrijk communicatiemiddel voor paarden. Om deze redenen is het sinds 2001 verboden om staarten te couperen. Couperen is eigenlijk het amputeren van de staart. Vroeger werd dit vooral bij trekpaarden gedaan, omdat dit praktischer was bij het werk. De leidsels konden dan niet meer onder de staart terecht komen. Naast het praktische, werd het ook gezien als een schoonheidsideaal.